Hier en daar priemt zich een dapper plantje omhoog. Het is nog vroeg, maar de planten zijn niet tegen te houden. Terwijl ik zelf nog een en ander uitprobeer om Het Wilde Groentenboek te actualiseren en uit te breiden, wou ik jullie toch al wijzen op een eetbaarplantje dat je ongetwijfeld kent :
Een sierlijke plant die zich jaar na jaar uitbreidt en waarvan de jonge toppen en bladeren een aangename frisse smaak hebben… een onderdeel van onze Overlevingstuin… een bron van lentegroen.
Het is een meerjarige plant die langzaam aangroeit en altijd terugkomt, jaar na jaar. Je hoeft dus niet veel te doen om lekker te eten.
Roze hemelsleutel (Sedum Spectabile) is een sedumplant, in de vetbladfamilie, die oorspronkelijk uit het noordoosten van China komt. Zij is hier gebracht voor de sierlijke bloemen, maar had ook geteeld kunnen worden voor de knapperige blaadjes. Vooral de jonge blaadjes (tot de grootte van een euro-munt) zijn het lekkerst. De eerste scheuten hebben een sappige crunch!
Als je een roze hemelsleutel hebt staan, kan je makkelijk vermeerderen door een deel van de plant af te breken en op een andere plek neer te zetten. Zo kan je in een paar jaar tijd een hele border vullen met deze lekkere “wilde groente”. (De plant bestaat uit een heleboel losse bovengrondsplantjes die dicht op elkaar staan.)
Een pionier op het vlak van wild eetbaar en mooi is Stephen Barstow, die een tuin heeft met honderden mooie eetbare planten. Hij beschrijft het op zijn website edimentals.com (Edible Ornamentals = Edimentals). Wat bij hem lukt (in Noorwegen) zou goed moeten lukken hier in België of Nederland.
Geïnteresseerd in Hemelsleutel-planten? Ik heb er 15 uitgeplant (1 euro / stuk) of voor wie liever direct groter uitpakt in grote versie : 5 euro per groep. Af te halen.
Zelfs als je nog nooit van kliswortel hebt gehoord, is de kans groot dat je dit kruid hebt gezien. Het is inheems in Europa en Noord-Azië, maar het krijgt steeds minder ruimte om zich te ontwikkelen. Daardoor lopen we een zeer waardevolle kruidenremedie mis. Het blijkt dat kliswortel waarschijnlijk het bekendste ontgiftende middel in het kruidenarsenaal is.
Klitwortel ondersteunt als geen andere de gezondheid van de lever
Hoewel de meesten van ons dit kruid misschien nog niet gebruiken, wordt klis al eeuwenlang gebruikt om een groot aantal aandoeningen te behandelen. Een van de meest opvallende gezondheidsvoordelen is het effect op de lever. In studies is aangetoond dat kliswortel de lever helpt te genezen van alcoholschade en deze te beschermen tegen verdere schade.
Klitwortel is een krachtige Antioxidant
De gezondheidsvoordelen van klis voor de lever kunnen te wijten zijn aan de krachtige antioxidanten die in de plant worden aangetroffen. Klis bevat fenolzuren, quercetine en luteoline – allemaal krachtige antioxidanten die je lichaam beschermen tegen vrije radicalen. Ze werken door gifstoffen naar buiten te duwen en door het vermogen van de lever om gifstoffen te verwijderen te vergroten. Daarom voeg je dit kruid toe als een ingrediënt in je persoonlijke kruiden- en gezondheidsformule, zoals beschreven in “De Weg naar Gezondheid”.
Klitwortel mag niet ontbreken in een Bloedreinigings-recept
Klis wordt van oudsher ook gebruikt als een “bloedzuiveraar” om de bloedbaan van gifstoffen te verwijderen. Het kan helpen het bloed te reinigen door de doeltreffendheid van alle eliminatiesystemen van het lichaam te vergroten. Omdat het ook een diureticum is (helpt het lichaam overtollig water te verwijderen door de urineproductie te verhogen), helpt het de nieren het bloed te filteren. Waar het op neerkomt, is dat door het aanpakken van gifstoffen via verschillende paden, kliswortel fungeert als een bloedzuiveraar met minimale bijwerkingen en met minimale stress voor het lichaam.
Klis wortel bevat inuline, een natuurlijke voedingsvezel en wordt van oudsher gebruikt om de spijsvertering te verbeteren. In feite bevestigen recente studies dat klis prebiotische eigenschappen heeft, die de gezondheid kunnen verbeteren. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt klis vaak gebruikt met andere kruiden om keelpijn en verkoudheid te behandelen. Extracten van kliswortel worden aangetroffen in een verscheidenheid aan kruidenpreparaten.
Uitwendig gebruik van Klitwortel
Het is gebruikt als middel bij huidproblemen zoals eczeem, acne en psoriasis. Het kruid helpt door de bloedsomloop naar de huid te vergroten en helpt bij het ontgiften van het epidermale weefsel. Er is ook gemeld dat het helpt bij het vernietigen van bacteriën. Een olie-infusie van kliswortel kan zelfs helpen bij problemen met de hoofdhuid. Er wordt gezegd dat het de haargroei stimuleert en je hoofdhuid gezond houdt. De bladeren zijn gebruikt om patiënten met brandwonden te helpen, omdat wordt gezegd dat het kruid helpt bij pijnbestrijding en de genezingstijd verkort.
Toekomstig gebruik van Klis
Gezien alle gezondheidsvoordelen die aan deze plant zijn verbonden, zult u er misschien versteld van staan dat deze nog steeds wordt getest en overwogen voor nieuwe kruidenbehandelingen. Studies tonen bijvoorbeeld veelbelovende resultaten aan bij het gebruik van kliswortel voor diabetes. Vroege studies hebben aangetoond dat het de bloedsuikerspiegel kan helpen verlagen. Het is onlangs ook gebruikt voor de behandeling van andere chronische ziekten zoals kanker.
Hoe gebruik je klitwortel?
Traditioneel werd kliswortel in Japan en sommige delen van Europa als groente gebruikt, en mensen voegden het regelmatig toe aan hun dieet vanwege de bekende gezondheidsvoordelen. Hoewel het als gekookte groente kan worden gegeten, kunt u de wortel ook in kokend water trekken en als thee drinken. Mijn idee is, dat de meeste voordelen worden behaald, niet door een aftreksel dat amper een of twee % van de actieve stoffen uit de wortel vrijmaakt, maar door het gebruik van de gemalen wortel, hetzij in de voeding, hetzij als een kruiden- en gezondheidsaanvulling, al of niet gemengd met andere kruiden en voedingsondersteunende hulpmiddelen. Als alternatief kunt u het als een aanvulling vinden in verschillende vormen, van capsules tot tincturen, maar de beste en goedkoopste manier die de meeste voordelen biedt is om de wortel helemaal te gebruiken.
De eerste pogingen die ik veertig jaar geleden ondernam om mijn energie en gezondheid weer op het goede spoor te zetten, zette ik in de wereld van de kruiden. Dat was een formidabele ervaring, maar het leerde me vooral de weg naar een gezonde voeding. Nadat ik had geleerd op welke manier brandnetels, muur, heermoes, paardebloemblad enz. te integreren in de voeding werd groeneen constante aanwezige. Waar mogelijk vers, indien niet voorhanden, gedroogd, maar elke dag zochten we ernaar om groen een goede plaats te geven. Maar kruiden zijn veel meer dan zomaar wat groene kruiden. Veel kruiden worden geïntegreerd in de voeding, andere vinden hun plaats in het therapeutisch domein, inwendig of uitwendig. Zelfs gewone keukenkruiden als tijm, rozemarijn, marjolein, basilicum, peterselie, kervel… hebben bijzondere therapeutische mogelijkheden. Is je geheugen een bron van zorgen? Dan kan je bij rozemarijn terecht. Tal van studies wijzen rozemarijn aan als het kruid bij uitstek voor het versterken van de hersenactiviteit. Wat zo mooi is, is dat kruiden geen medicijnen zijn, zoals wij ze kennen, maar voedingsstoffen bieden die tegemoet komen om de verzwakte functies en verzwakte organen hulp te bieden. Van over de hele wereld is er een levendige kruidenhandel om ons te voorzien in heerlijke aroma’s en hulpmiddelen voor de keuken. Kurkuma heeft internationale erkenning gekregen. Kaneel is in de kijker gezet. Fenegriek is ons geen onbekende meer… Olijfblad werd ondertussen nauwkeurig onderzocht… Het onderzoek vult niet langer de kasten van de bibliotheken, maar wordt opgeslagen op de computers en wacht op praktische toepassingen van therapeuten en publiek. We gaan niet voorbij aan de echte bouwers van gezondheid. We zoeken in de kruiden niet de nevenwegen naar gezondheid, zonder de oorzaken van ziekte aan te raken. Van daar dat er drie stappen zijn in het plan naar een betere gezondheid, zonder dewelke het moeilijk is om een blijvende positieve impact te krijgen.
Het zou kunnen dat je rozen nooit gezien hebt als geneeskrachtige bloemen, en toch nemen ze binnen de geneeskrachtige planten een voorname plaats in. De rozenbloemblaadjes (vers en gedroogd), de rozenbottels, de rozenbottelpitten, de eruit gewonnen olie, rozenwater e.v.a. worden dagelijks voor tal van geneeskrachtige redenen gebruikt, o.a. als bacteriënonderdrukker.
Natuurlijk zijn rozen in de eerste plaats een wonderbaarlijke verschijning op zich. Rozen werden bezongen en begeerd om hun koninklijke presence en geur. Lang geleden – vierduizend jaar ongeveer – werd de eerste tuinroos opgekweekt uit een gewone hondsroos. Sindsdien kennen we rozen in een variatie van geuren en kleuren en groeiwijzen. Houd altijd voor ogendat geneeskrachtige rozen een intense geur hebben.
De oude dokters gebruikten rozenwater als zenuwkalmerend middel, bij zenuwachtigheid, nerveuze hoest, irritatie, transpiratie enz. Ze gaven ook rozenextracten aan hartpatiënten en aan lijders van nieraandoeningen..
Etherische olie van rozen is één van de meest doordringende geuren die er zijn. Zelfs in een verdunning van 1% geeft het nog steeds een vol en warm aroma. De geneeskracht van rozen zit vooral in deze olie en daarom is het begrijpelijk dat hoe meer etherische olie een roos bevat, hoe waardevoller voor geneeskrachtige toepassing.
De etherische olie verwarmt, versterkt, kalmeert, en harmoniseert het immuunsysteem en het zenuwstelsel. Ze verbetert de activiteit van de endocriene klieren, bestrijdt sclerotische ontregelingen, en doet de cellen heropleven.
De etherische olie van rozen is goed voor het spijsverteringskanaal, omdat het de slijmvliezen geneest, disbacteriose geneest en fermentatie in maag en ingewanden verhindert.
Beter gekend dan de rozenbloemblaadjes, zijn de rozenbottels die gebruikt worden in kruidenaftreksels, met of zonder de pitten. Rozenbottels bevatten vitamine C, caroteen, vitamines van de Bgroep en vitamine K, die belangrijk is voor de bloedstolling. Bijna alle minerale substanties uit Mendeleyev’s tabel, komen voor in rozenbottels. Ze bevatten calcium dat de stofwisseling en de opname van voedingsstoffen beïnvloedt, ook kalium net als alle andere fruit- en groentesoorten, maar wat zo belangrijk is voor de normale hartactiviteit. Noteer ook de aanwezigheid van sporen van koper, wat de haemopoëse verbetert, samen met de activiteit van de endocriene klieren. Verder ook sporen van jodium, genoeg om de conditie van de schildklier gezond te houden. De lijst van de voordelen van rozen is uitgebreid genoeg om het een “universeel middel” te noemen.
Wil je zelf rozenblaadjes verzamelen, doe het dan ʻs morgens vroeg, wanneer de lucht zuiver en nog licht vochtig is. Uitgebloeide maar nog niet verwelkte bloemen komen ook nog in aanmerking. Verzamelde bloemen moeten onmiddellijk gedroogd worden of gebruikt voor behandelingen, zonder ze te wassen, voor het behoud van een maximum aan gezondheidswaarde.
De rozenblaadjes kunnen verwerkt worden tot drogerij voor aftreksels, in extracten, maceraten, rozenwater of etherische olie.
Wist je dat de meeste bacteriën niet bestand zijn tegen het contact met verse rozenblaadjes? Daarom is rozenolie een van de beste middelen om een wijd spectrum aan huidaandoeningen mee te behandelen, natuurlijk liefst in samenhang met de aanpak van de gekende oorzaak. Verse rozenblaadjes helpen in de genezing van etterende wonden en verbrandingen.
Ze kunnen ook ingezet worden om de jeuk te verzachten bij allergische uitslag.
Poeder van gedroogde rozenblaadjes, gemengd met honing, is een effectief middel tegen mondinfecties, stomatitis en paradontose.
Het mengsel moet opengewreven worden op het aangedane tandvlees en enkele keren worden herhaald.
Hoofdpijn, misselijkheid en zwakte worden vaak verlicht door inhalatie van etherische olie van rozen. Rozen inhalaties zijn ook aanbevolen voor mensen met een zwak zenuwstelsel, neigend naar neurosen en depressie. Zet een kom heet water met rozenblaadjes in de ruimte van diegenen
die aan zenuwaandoeningen lijden. Dat is ook een goede maatregel bij voorhoofdsholteontsteking, verkoudheid en griep. Gebruik ze in de laatste gevallen in een heet dampbad.
Rozenessence (etherische olie) versterkt de hartspier en dat is waarom artsen roseninhalaties adviseren bij de behandeling van stenocardie. Ook baden in rozenaftreksel is perfect tegen zenuwziekten en huidaandoeningen. Pluk een theepot vol met rozenblaadjes, overgiet deze met kokend water en laat trekken. Houd de pot dicht om het verdampen van de geurkracht te voorkomen. Giet deze infusie in het bad (al dan niet gecombineerd met rode bietensap).
Dus je ziet dat je je uitgebloeide rozen nog een tweede leven kunt geven door er geneeskrachtige baden in te nemen!
Het dagelijks meermaals vernevelen van rozenwater in de ruimte (bv. met een verstuiverfles) is aanbevolen als behandeling van veel ziekten. Houd dit minstens twee weken vol bij zenuwaandoeningen. Nog beter is om dagelijks het bovenste gedeelte van de rug ermee te masseren.
Een warm voetbad met rozenwater is aangewezen bij reumatische aandoeningen en ter versterking van de immuniteit.
Thee gemaakt van rozenblaadjes (een greepje gedroogde rozenblaadjes per tas kokend water) is goed tegen verkoudheid, keelontsteking, bronchitis en verscheidene neurosen. Het is ook een bron van vitamines.
Rozenblaadjes gemacereerd in honing is een bijzonder natuurlijk medicijn voor het koudere jaargetijde.
Rozenbottels
De bottels van de hondsroos en de bottelroos kunnen verzameld worden vanaugustus tot oktober. Ze moeten stevig zijn, maar wel fel gekleurd. Groenebottels komen niet in aanmerking. Droog ze in de schaduw, buiten de directezonnestralen of beter, droog ze in een oven aan 35-45°C.
Het gehalte aan ascorbinezuur is tien maal hoger dan in zwarte bes, vijftigmaal hoger dan in citroen en honderd maal hoger dan in appels. Het gehaltevarieert wel van de standplaats van de hondsroos of bottelroos. Bottels hebbeneen hoger vitamine C-gehalte, hoe noordelijker (maar wel in het vollezonlicht) ze gekweekt worden.
Omdat de vitamine C in rozenbottel wordt ingenomen in combinatie metflavonoïden, is het een beter opneembare vitamine C-soort dan synthetischvervaardigde ascorbinezuur. Door de gezonde werkingen van vitamine C ishet een tonicum, een aansterkend middel en een opwekkend middel. Verderis het een middel dat bloedarmoede tegen gaat. Door deze eigenschappenkan rozenbottel of producten waarin rozenbottel verwerkt zit, worden aanbevolenbij:
Vermoeidheid door vitaminetekort, het voorkomen van vitaminegebrek, voorjaarskuren,lentekuur, herstel na operatie of ziekte, voorkomen van ouderdomsverschijnselen,ondersteuning bij zwangerschap en zogen; borstvoedinggeven, kinderen in de groei, anemie of bloedarmoede, tandvleesontsteking,bloedend tandvlees, spruw.
Niet alleen vitamine C maar ook betacaroteen, flavonoïden, catechine en mineralenversterken het immuunsysteem. Hierdoor heeft men een betereweerstand tegen ziekte. Stoffen in rozenbottel vangen vrije radikalen, die inovermaat voor vele ziekten zorgen. Door de preventieve werking wordt rozenbottelingezet bij infectieziekten met koorts, preventie en aanpak van griepinfecties,verkoudheden, verzwakte weerstand, luchtwegenaandoeningen.
Zoals bij de meeste natuurproducten zullen door bewaring vitaminen verminderen.Rozenbottels kun je best niet langer dan twee jaar bewaren.
