Kruiden & Gezondheid

Melde

Voor het ogenblik is er in onze tuin geen gebrek aan groen… De serre produceert dagelijks met gemak 4-5 kg postelein, kervel, peterselie, muur, hertshoornweegbree… Dat duurt nog een paar weken, tot de postelein niet meer te houden is en de hoogte inschiet… Dus is het uitkijken naar wat het vervolg is.

Maar wat zie ik? Op plaatsen waar vorig jaar melde heeft gestaan, verschijnen de eerste zaailingen van gele bladmelde. Daar hebben we verleden jaar massaal van gegeten en mocht iemand er behoefte aan hebben, hebben we voldoende zaden van gele en rode melde om jou ook op gang te zetten. Ook hebben we een variatie aan vijgenplanten, kruiden, sierplanten…

Tuinmelde of Atriplex Hortensis is echt iets dat je moet in je wilde groentetuin een plaatsje geven. Het is een eenjarige plant met een enorme verscheidenheid aan planten-uiterlijken. Enerzijds zijn er de kleuren, maar ook de grootte van de plant, de grootte van de bladeren, de snelheid waarmee de plant doorschiet, de bloeiwijze en zaadzetting…

Als je de plant goed bekijkt, is hij nauw verwant met Melganzevoet (Chenopodium album) en met Brave Hendrik. Terwijl Brave Hendrik een meerjarige doorlevende plant is, is Melde eenjarig en komt snel op in de lente. Afhankelijk van de bodemsoort, zal melde een rijk of een tenger gewas vormen. In de buurt van een composthoop – waar hij meestal graag groeit als je daar de oude planten hebt achtergelaten, is succes verzekerd.

In 2023 hadden we gele en rode melde. De gele melde haalde een hoogte tot 2,50 meter en gaf per plant op zijn minst 50 grote bladeren van minstens 20 cm. Met 10 bladeren had je genoeg groen voor een rauw soepje !

Als ik de smaak mag vergelijken, was gele (lichtgroene) melde het zachtst van smaak, het mildst van textuur, terwijl rode melde toch een licht viltig blad had, meer gedrongen, minder gemakkelijk te verzamelen was…

Het eten van melde sluit het gebruik van melganzevoet en brave hendrik niet uit, maar deze laatste is mijn laatste optie – als er echt niets anders te vinden is (op uitzondering van de zeer jonge blaadjes).

In tegenstelling tot melganzevoet en brave hendrik heeft melde geen zanderig aspect.

De orach (melde) behoort doorgaans tot de oude groentesoorten of ook tot de herontdekte groentezeldzaamheden. Er is gedocumenteerd bewijs van de teelt ervan in de Midden-Europese regio al rond het jaar 800 in het legaat van Karel de Grote en iets later ook met Hildegard von Bingen.

Lees er meer over in folder V120 – Melde, in de Map “Wilde Groenten”.
Op de Downoadpagina vind je ook de flyer “De Bijsluiter” en de flyer “All Carb of Low Carb,” die je uitnodigt om na te denken over koolhydraten.

Vanaf 9/4 vervalt een abonnement via welke we nu de Nieuwsbrieven verzenden. Dus heb ik er geen idee van hoe essentieel dit is voor de wekelijkse verzendingen. Houd er dus rekening mee dat deze blog mogelijk verdwijnt ! Nog enkele weken en er komen misschien geen wekelijkse nieuwsbrieven meer. Er worden wel nog artikels toegevoegd, maar geen mails meer verzonden. We bekijken dan of het de moeite is om de site aan te houden en of er nog voldoende bezoekers de site raadplegen.

Brandnetelwortels

Kijk al eens mee in flyer K35C waar we een klein voorproefje geven over de vele toepassingen van brandnetels, blad, zaad, wortels…

Brandnetel (Urtica dioica L.) is een wilde, kruidachtige, meerjarige bloeiende plant. Het is een veelgebruikt, multifunctioneel gewas dat soms over het hoofd wordt gezien. Europa, Azië, Noord-Afrika en Noord-Amerika zijn de thuisbasis van brandnetel. Het is een plant die eetbaar is en voedings- en geneeskrachtige eigenschappen heeft. Jonge bladeren worden gebruikt voor het maken van kruidensoepen en sausen. De wortel van de brandnetel wordt gebruikt om mictieproblemen (moeilijk op gang komen van de mictie, een zwakke straal, urgency, minder goed uitplassen, nadruppelen, nycturie) te behandelen die verband houden met goedaardige prostaathyperplasie, terwijl de bladeren worden gebruikt om artritis, reuma en allergische rhinitis te behandelen. De bladeren zijn rijk aan vezels, mineralen, vitamines en antioxidanten zoals polyfenolen en carotenoïden, evenals antioxidanten zoals polyfenolen en carotenoïden.

Brandnetel heeft antiproliferatieve, ontstekingsremmende, antioxiderende, pijnstillende, infectieuze, hypotensieve en maagzweer-eigenschappen, evenals het vermogen om hart- en vaatziekten te voorkomen, in alle delen van de plant (bladeren, stengels, wortels en zaden). Brandnetel verbetert de voortplantingsprestaties van vissen, waardoor het een kosteneffectieve aquacultuurplant wordt. Van de planten kunnen mest en insecticiden worden gemaakt.Bekijk de voedings- en farmacologische aspecten van brandnetel, evenals de mogelijke gezondheidsvoordelen ervan. Wetenschappers, boeren en academici die geïnteresseerd zijn in het verzamelen, kweken, onderzoeken en ontwikkelen van brandnetels zullen brandnetels nuttig vinden.

De brandnetel (Urtica dioica L.) wordt al eeuwenlang als wilde groente gebruikt. Het is een meerjarige kruidachtige plant met stekelige bladeren, behorend tot de brandnetelfamilie (Urticaceae). Hoewel brandnetel bijna overal te vinden is, komt hij het meest voor in Europa, Noord-Amerika, Noord-Afrika en delen van Azië. Je kunt hem in het wild vinden in de heuvels en bergen van Nepal. De plant wordt veel gekookt in gebieden waar groenten schaars zijn. Het gebruik van brandnetelmest als meststof in de biologische landbouw voor tuinbouwgewassen komt steeds vaker voor in Spanje, blijkt uit veel etnobotanische onderzoeken. Brandnetel wordt al meer dan 2000 jaar gebruikt als natuurlijk middel vanwege zijn helende eigenschappen. Het was echter pas rond 1900 dat het medicinale potentieel ervan volledig werd gewaardeerd, te beginnen met de identificatie van de chemische structuur en farmacologische eigenschappen van de belangrijkste chemisch actieve verbindingen. De wortel van de brandnetel wordt gebruikt om mictieproblemen te behandelen die verband houden met goedaardige prostaathyperplasie (BHP), terwijl de bladeren worden gebruikt om artritis, reuma en allergische rhinitis te behandelen.

Dag Stefaan,

Met zeer grote verwondering la ik het artikel over aardappelen. Het is mij niet toegetaan om aardappelen te eten wegens “ vergif “ want ik nen allergisch voor tarwe en moet alles vermijden met tarwe ! Dit al jaar en dag. Ik begrijp het allemaal niet meer zo goed ? Wat is uw gedacht aub ? — Groeten, Luc

Beste,

U haalt hier twee verschillende zaken door elkaar. Dat iemand geen tarwe kan verdragen, is gekend. We hebben dat ruim beschreven in GlutenVrij. In feite heeft iedereen ermee te maken en kunnen stoelgangsamples aantonen dat tarwe – in al zijn vormen – nadelen heeft die evenredig zijn aan de hoeveelheid die men ervan gebruikt en de conditie van de darmoppervlakte. Zelfs al heeft men geen zichtbare nadelen, betekent dat nog niet dat het helemaal goed gaat.

In dergelijke gevallen zou ik advies geven om het niet gebruiken van tarwe – of zelfs granen als geheel – te compenseren met een portie aardappelen. Dat staat natuurlijk haaks op wat algemeen verkondigd wordt, want aardappels zijn nachtschadeplanten (net als tomaten en paprika) en aardappels staan hoog genoteerd op de Glycemische Index. Dat dit theorie is en niet met de praktijk te verzoenen is blijkt uit de tientallen voorbeelden waar mensen extreem veel aardappels aten om aan te tonen dat aardappels van de beste voeding is die men kan eten. Ik zou nooit een aardappeldieet adviseren, maar een royale portie van 500 gram, naast een royale portie rauwe en/of gestoomde groenten. Daarbuiten in andere maaltijden moet men zorgen voor een grote hoeveelheid fruit.

Ik zie geen andere mogelijkheid om een evenwichtige voeding uit te bouwen die aan een aantal criteria voldoet :

Overwegend of toch met een groot aandeel rauw
Voldoende in calorieën zodat het een vitaal leven ondersteunt
Zonder het te moeten zoeken in teveel bronnen van vet om de calorieën op te krikken (want de calorieën uit vetten willen we beneden de 15% houden ipv de 45% regulier.

Vandaar het voorbeeld dat we citeerden uit de folder over Aardappels en Gezondheid.

Vanaf 9/4 vervalt een abonnement via welke we de Nieuwsbrieven verzenden. Dus heb ik er geen idee van hoe essentieel dit is voor de wekelijkse verzendingen. Houd er dus rekening mee dat deze blog verdwijnt ! Nog enkele weken en er komen geen wekelijkse nieuwsbrieven meer. Er worden wel nog artikels toegevoegd, maar geen mails meer verzonden. We bekijken dan of het de moeite is om de site aan te houden en of er nog voldoende bezoekers de site raadplegen.

Het aardappellandje

België verwerkt per jaar 6,2 miljoen ton aardappels. Dat was de reden waarom Interpom het adreskaartje wil zijn van de Belgische landbouw.

Dat bracht me direct ook naar ons flyer-project voor 2025. In 2024 waren er al 250 digitale flyers over voeding. Dat werken we in 2025 verder af met de laatste 50 flyers, en dan zal het onderdeel “Voeding” compleet zijn. Ja er was ook een flyer over aardappels… V70. Een in de inleiding daarvan lees je :

Door de enen worden ze op handen gedragen, door anderen verguisd. Hoe zit het eigenlijk met aardappels? Kan je er echt op aan dat ze een deel kunnen uitmaken van een gezonde voeding?

Feit is dat aardappels bewezen hebben dat het mogelijk is om erop te overleven. Er zijn honderden verslagen van mensen die gedurende maanden en jaren enkel en alleen op aardappels hebben geleefd – en méér dan zomaar overleven ! Volgens de deﬁnitie van een superfood “elk voedingsproduct dat in tijden van nood of van geen andere beschikbaarheid in staat stelt om te overleven zonder noemenswaardige gebreken te veroorzaken”, is aardappel zeker kandidaat nummer één om met recht deze naam te dragen.

In een artikel “Potatoes are healthy” schrijft Professor Walter Veith in ieder geval alleen maar positieve zaken over aardappels. Hij geeft voorbeelden en feiten van hoe aardappels het leven van mensen en culturen positief hebben beïnvloed. Hij schrijft : “Elke aardappel is een krachtige verpakking, tot aan de rand gevuld met Gods goedheid.” Dat is natuurlijk een prachtige beschrijving en we lezen verder wat hij er nog meer over te vertellen heeft:

“In theorie zou je kunnen (over)leven op aardappels alleen, aangevuld met wat occasioneel groen voor het chlorofyl. Aardappelen zitten barstensvol met vitamines: ze bevatten de vitamines C, B1 (thiamine), B2 (riboﬂavine), B3, en B6 (pyridoxine). De aanbevolen dosis vitamine C vinden we terug in ongeveer 350 gram aardappels.

Het vitaminegehalte is op zijn hoogst bij de oogst en daalt langzaam tijdens de opslag. Alleen koele en donkere opslag kan dit proces vertragen. Ook tijdens het koken krijgt men vitamineverlies. De beste bereidingswijze voor (biologisch geteelde) aardappels is in de pel. Maar zelfs dan geeft de bereiding tussen de 20-40% verlies aan vitamine C. Bij geschilde, in water gekookte aardappels kan het verlies zelfs 30 tot 50% zijn. In ieder geval, wanneer men de aardappels niet in de schil kookt, maar ze schilt en in stukken snijdt, is het best om gebruik te maken van een stoommandje en de aardappels te laten garen door de stoom. Als men de aardappels effectief in water kookt, gooi dan het kookwater niet weg, maar vang het op en verwerk het in een soep of saus. De meeste mensen zullen aardappels niet eten voor hun eiwitgehalte, en nochtans bevatten ze eiwitten van een hoge kwaliteit. De kwaliteit van de eiwitten primeert ongetwijfeld veel meer dan de kwantiteit. Aardappeleiwit vormt de ideale blend van essentiële aminozuren.

De royale aanwezigheid van kalium maakt van aardappels de ideale voeding om af te rekenen met de invloed van verzuring die veroorzaakt werd door geconcentreerde producten, inclusief vlees en zuivelproducten.

Kunnen aardappels rauw gegeten worden? Het kan, maar vanuit voedingsoogpunt gaat dat weinig voordeel geven. Rauw zetmeel verteert niet goed. Door het koken treedt er dextrinisatie op die de koolhydraten toegankelijker maakt. Daardoor kunnen (gekookte) aardappels een belangrijke bron van je energie worden.

Het is nooit de bedoeling om alleen maar aardappels te eten. Eet 80% van je voeding rauw en voeg aardappels toe aan één maaltijd, samen met rauwkost en/ of met gestoomde groenten.

De rest lees je in de flyer. Maar wat meer is… In 2025 starten we ook met de “Kruidenserie” (digitale flyers) en die beginnen we met niets minder dan “K01 – Aardappels”… en duiken daar in zijn therapeutische domein… en dat is indrukwekkend !

De nieuwe folderserie Reuma & Verzuring* met alles wat u kunt doen om het te voorkomen – en alles wat u kunt doen om deze ontwikkeling om te keren.

De folderserie Reuma & Verzuring is ondertussen afgewerkt, zodat wij u deze +80 delige digitale flyerserie kunnen aanbieden. De kosten voor deze flyerserie zijn 20 euro. Aanvragen via info@natur-el.org Geef ook het email-adres op waarop u de downloadlink wil ontvangen !

Een zomers kruidendrankje

Enkele dagen geleden vertelde iemand dat ze “vlierbloesemsiroop had gemaakt, gekookt en met een hele hoop suiker… Dat vond ik jammer want het kan ook eenvoudig rauw en suikervrij.

Vanaf het moment dat de eerste vlierschermen zich openden hebben we geëxperimenteerd met dit recept :

Voor een pot van 4 liter :

ongeveer 40 vlierbloesemschermen (best juist geopend)

1 biologische citroen* in schijfjes gesneden, inclusief de pel

40 ontpitte natuurlijke dadels, in stukjes gesneden

4 liter water

Knip de vlierbloemen van de schermen en doe alles samen in een glazen pot.

Laat gedurende 48 uur staan op een warme plaats uit de zon.

Zeef af en pers de kruiden, dadels en citroen uit in een zeefzak.

Je kunt dit enkele dagen bewaren in een fles in de koelkast, of verdeel in kleine porties en vries in voor later gebruik. Dit is een prima winterdrank. Laat ontdooien, meng met warm water en drink uit. Beter dan een spuit !

We maakten ook een variant met sinaasappels.

Onthoud, de vlierbloesem is het beste wat de vlier je kan bieden ! Je kunt hetzelfde doen met meidoornbloemen, of met de bloemschermen van **moerasspirea**.

Wist je dat we ’s zomers een koude thee maken van alle eetbare bloemen die we kunnen vinden? Bv. kaasjeskruid, rozen, duizendblad, guldenroede, wilgenroosje… aangevuld met citroenmelisse of munt, bloeiende tijm of rozemarijn. Zet het ’s morgens in de zon en laat minstens 4 uur trekken. Liever zoet? Doe er dan een klein beetje steviablad bij.

De waarheid over kurkuma

Is het echt nodig dat er zwarte peper toegevoegd wordt, voor het verhogen van de werkzaamheid van geelwortel?

Sinds curcuma in de belangstelling kwam als natuurlijk therapeutisch hulpmiddel / voedingssupplement, gaan allerlei berichten de wereld rond over de biologische beschikbaarheid van de curcumine in deze gele wortel. Volgens sommige bronnen is het noodzakelijk om er zwarte peper aan toe te voegen om de werkzaamheid te verhogen. Eén bron schildert curcuma zonder zwarte peper af als “waardeloos”. Dat roept vragen bij me op. Wat zijn al die culturen met hun eeuwenoud gebruik van curcuma toch onwetend geweest! Al die kerrieproducten zonder zwarte peper en alle recepten met alleen maar curcuma… waren een maat voor niets. Alleen de gele kleur en zijn typische licht bittere smaak, waren het enige voordeel?

Opgepast voor je nu al je besluiten neemt, maar in tegenstelling tot de vele meningen, te dure en te veel op de markt gebrachte producten, is de Kurkuma Waarheid dat zwarte peper absoluut NIET nodig is!

Kurkuma heeft een lange geschiedenis van succesvol gebruik. Het wordt uitgebreid beschreven in alle belangrijke farmacopeeën. Honderden jaren anekdotisch bewijs, vele honderden moderne klinische studies… En het staat hoog op de lijst van adviezen, gegeven door kruidendokters en voedingsdeskundigen.

Het idee van zwarte peper daarentegen is nieuw en komt uit slechts één studie in 1998. En het is essentieel om te begrijpen dat dit een proef was met geëxtraheerde CURCUMINE, en niet met Kurkuma. Curcumine is slechts één van de meer dan 200 voedingsstoffen gevonden in Kurkuma. Curcumine is waardevol ja, maar het is een onderdeel van de Kurkuma, terwijl de som van alle delen van Kurkuma zo’n meester-genezer maakt.

De biologische opneembaarheid werd door toevoeging van zwarte peper verhoogd, maar het is vanwege de manier waarop het lichaam geïsoleerde Curcumine ziet, en de curcumine in geïsoleerde vorm probeert te desactiveren. Toevoeging van peper verminderde de impact van de desactivatie in de studie. Je kunt de absorptie ook verhogen door het in een andere drager als bv soja of microkristallijne Cellulose te verpakken! Maar dit is precies waarom we niet pleiten voor geëxtraheerde curcumine op zichzelf, maar voor het gebruik van het hele kruid kurkuma, die het lichaam op natuurlijke wijze kan absorberen als een volwaardig voedsel.

Je zult vaak de termen Kurkuma en Curcumine door elkaar zien, maar ze zijn niet hetzelfde. En de manier van werking als supplement is erg verschillend. Het isoleren van een enkele voedingsstof (zoals Curcumine) uit een voedsel is een proces waarin chemicaliën en warmte een van nature perfect voedsel denatureren. Dit is als industrieel voedsel, alleen in supplementvorm!

Is het niet vreemd hoe de mens zich met de natuur wil bemoeien, het wil ontdoen van gezondheidsondersteunende eigenschappen, chemische oplosmiddelen wil toevoegen en vervolgens andere ingrediënten wil toevoegen om het te laten werken, terwijl het in feite perfect werkte op de eerste plaats?Maar, niets boven een compleet volwaardig voedingsmiddel of kruid !

Als dat je gewoonte was, ga gewoon door met het gebruik van puur volledig kurkumapoeder, eender hoe, in voeding, als supplement, zodat je alle voordelen bekomt – niet alleen van curcumine, maar van alle voedingsstoffen. Niet alleen een van de componenten in een synthetische geïsoleerde vorm. Geef de voorkeur aan integrale kruiden boven farmaceutische extracten – ze zijn veiliger en met een veel bredere waaier van voordelen.

De hele kurkuma-wortel (vers, in stukjes of gemalen in poeder) is zacht voor het systeem, evenwichtig, en effectief. Het moet worden benadrukt dat geïsoleerde curcumine – zelfs ondanks de toevoeging van zwarte peper – moeilijker door het lichaam te absorberen is, door zijn geïsoleerde toestand.

Curcumine is gunstig om zijn anti-ontstekings-eigenschappen in het bijzonder. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor arturmeron, een andere belangrijke bioactieve stof in kurkuma die volgens wetenschappers neurodegeneratieve ziekten kan verhelpen. Nogmaals, er zijn veel, veel voedingsstoffen in Kurkuma, allemaal met waardevolle eigenschappen, die allemaal samenwerken. Dit zijn slechts twee voorbeelden.

Het is ook interessant om op te merken, dat Kurkuma zijn eigen natuurlijke oliën heeft die de absorptie bevorderen, je hoeft geen kokos- of andere olie toe te voegen (een andere internetmythe).

Ik ga terug naar de zwarte peper. De studie is zeker interessant. Maar voor ons is de waarde zeer beperkt omdat we geen geïsoleerde synthetische extracten gebruiken, als er een natuurlijk alternatief is. De suggestie dat zuiver, natuurlijk en biologisch kurkumapoeder niet kan worden geabsorbeerd zonder toevoeging van zwarte peper is belachelijk. Studies die wijzen op de slechte absorptie van Curcumine kunnen hun waarde hebben, maar het is de geïsoleerde gedenatureerde verbinding, met beperkte voedingswaarde, dat is het probleem. Dat doet ons begrijpen dat het hele kruid – de wortel – Kurkuma altijd de beste optie is!

We kregen vaak de vraag hoeveel curcumine additiefvrije, gemalen gedroogde kurkuma-wortel bevat. Dat valt te berekenen, maar het is een vergissing om zich daarop blind te staren. Het volledige beeld is zoveel groter dan alleen maar de concentratie aan curcumine. Zeker wat Kurkuma betreft, moeten we terug naar de bron.

Bronnen

Shoba G. (1998). Influence of piperine on the pharmacokinetics of Curcumin in animals and human volunteers. Planta med. 64 (4), 353-6
Comparative absorption of curcumin formulations. Ralf Jäger
Ryan P Lowery, Allison V Calvanese, Jordan M Joy, Martin Purpura and Jacob M Wilson
Aromatic-turmerone induces neural stem cell proliferation in vitro and in vivo. Joerg Hucklenbroich, Rebecca Klein, Bernd Neumaier, Rudolf Graf, Gereon Rudolf Fink, Michael Schroeter, & Maria Adele Rueger

Het mooie weer lonkt, dus… Morgen – 29/5/2021 (14,30 uur) – bij Natur-El / Erwetegem: Sabbatswandeling – met nadien de kans om deel te nemen aan bijbelkring voor inspirerende momenten.